ذخیره شن و ماسه زمین در حال تمام شدن است

در دو سه قرن اخیر انسان مدرن بیش از هر زمان دیگری در تاریخ حیات خود از منابعی که زمین در اختیارش قرار داده استفاده کرده است. اما این منابع محدود هستند و به تدریج ذخیره هر کدام از آنها رو به اتمام خواهد بود. حال به نظر می رسد شن و ماسه را نیز باید به فهرست منابع در خطر اتمام اضافه کرد.

سالانه ۴۰ میلیارد تن شن و ماسه در دنیا استخراج می شود

به تازگی تحقیقی در نشریه Science منتشر شده که نشان می دهد به دلیل برداشت بی رویه شن ماسه در دو قرن اخیر منابع این دو ماده طبیعی رو به پایان است.

مسئله این است که کاهش مصرف شن و ماسه تقریباً غیر ممکن به نظر می رسد. این دو ماده معدنی در کنار سیمان و آب عناصر اصلی تشکیل دهنده بتن، به عنوان پرکاربردترین ماده مصنوعی مورد استفاده در ساخت و سازها به شمار می روند. پس کاهش مصرف آنها به معنی محدود شدن پروژه های عمرانی و کند شدن چرخ اقتصاد و توسعه خواهد بود.

بر اساس برآوردهای انجام گرفته، حدود ۶۸ تا ۸۵ درصد از حجم تمام منابع معدنی استخراج شده از سرتاسر دنیا را شن و ماسه تشکیل می دهد که این رقم سال به سال در حال افزایش است.

برداشت بی رویه شن و ماسه اثر تخریبی سونامی ها را افزایش می دهد

علاوه بر استفاده به عنوان مصالح ساختمانی، شن و ماسه به عنوان یکی از اصلی ترین منابع سیلیس روی کره زمین، چرخ صنایع دیگری چون شیشه سازی و الکترونیک را نیز به چرخش درمی آورد. اما برداشت بی رویه آن می تواند خطرات زیست محیطی فراوانی را به وجود بیاورد.

از جمله این موارد می توان به از بین رفتن پوشش های گیاهی و انقراض گونه های جانوری، خطر رانش زمین، افزایش احتمال بروز سیلاب ها و محدود شدن برخی عوارض طبیعی و زیستگاه هایی مثل سواحل دریاها و رودخانه ها اشاره کرد.

بر اساس جدیدترین بررسی، براشت بی رویه شن های ساحلی سبب شد تا اثر تخریبی سونامی ها چند برابر بیشتر شود. ضمن این که همین معدنکاری ها باعث می شود تا بخشی از سفره های آب زیرزمین از بین رفته و یا غیر قابل استفاده شوند.

زمانی برداشت شن و ماسه تنها از معادن و برخی سواحل رودخانه ها انجام می گرفت، اما گزارش سال ۲۰۱۴ سازمان ملل نشان می دهد که با عبور نیاز دنیا به این دو مصالح سنگی از مرز ۴۰ میلیارد تن در سال، حالا سواحل دریاها نیز تامین کننده بخش قابل توجهی از این نیاز شده اند. این رقم دو برابر بیشتر از حجم رسوباتی است که سالانه رودخانه ها و سیلاب ها با خود به دریاها می برند.

دانشمندان پیشنهاد می دهند که برای جلوگیری از بروز بحران در تامین شن و ماسه چند اقدام اساسی صورت پذیرد. اول این که مدیریت بهتری برای صرفه جویی بیشتر در مصرف این مواد معدنی اعمال شود. دوم این که تلاش شود به روش هایی اقدام به بازیافت آنها از بتن های تخریب شده یا سایر نخاله های محتوی آنها شود. در آخر نیز پیشنهاد شده تا در برخی صنایع جایگزین های دیگری همچون مواد بازیافتی برای شن و ماسه پیدا شود.