سهم شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها در اعتلای اوضاع اقتصادی کشور

وضعیت اقتصادی ایران و مردم موضوع مهمی است که این روزها هم بسیار بیشتر به آن پرداخته می‌شود و در ایام انتخابات نیز شعار اصلی همه کاندیداها را تشکیل می‌داد. اهمیت این موضوع بر کسی پوشیده نیست و بسیاری از کارشناسان و دولتمردان معتقدند که شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها می‌توانند کمک شایانی به وضعیت فعلی اقتصاد کشور داشته باشند.

بسیاری از مسئولان بارها از لزوم رهانیده شدن از وابستگی اقتصاد نفتی ایران صحبت به میان آوردند و به تازگی «پرویز کرمی»، دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی نیز ضمن بیان این مطلب شرکت‌های دانش‌بنیان را ستون های مستحکم اقتصاد مقاومتی دانسته و حمایت دولت از این شرکت‌ها را در دستور کار چهار سال آینده دستگاه‌های مختلف کشور عنوان کرده است:

«برای تحقق این مهم، می‌بایست تمامی دستگاه‌های قوای مقننه، قضائی و اجرایی می بایست به این سمت بروند که معضلات و موانع این حوزه نوظهور را شناسایی و برای رفع و تعدیل آن گام بردارند.»

کرمی همچنین نقش دانشگاه‌ها را در موفقیت شرکت‌های دانش‌ بنیان بسیار موثر دانست و باور دارد که علاوه بر نقش‌آفرینی بازیگران اصلی دولتی باید مکان‌هایی مانند دانشگاه‌ها، مراکز نوآوری، شتاب‌دهنده‌ها، پارک‌های فناوری و... نیز به توسعه این موضوع کمک کنند:

«تحقق مصرف دانش‌بنیان، نیازمند دانشگاه‌هایی است که صرفاً مدرک تولید نمی‌کنند و به انتهای چرخه علم و فناوری و تجاری سازی ایده یعنی تولید دانش‌بنیان توجه دارند. دانشگاه‌ها باید حرکت در مسیر ایجاد ارزش افزوده و کسب بخشی از درآمد خود را از محل فروش فناوری و محصولات یا خدمات شرکت‌های فناور دانشحویان و اساتید دانشگاه آغاز کنند و برای تأمین درآمدها صرفاً به بودجه‌های دولتی اکتفا نکنند.»

از نظر وی بهبود اقتصاد کشور نیازمند ایجاد زیست بوم کارآفرینی است و معتقد است تا چند سال آینده بزرگ‌ترین شرکت‌های حوزه خدمات کشور از همین شرکت‌ها هستند. شرکت‌هایی که خود به عنوان منبع سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری مطرح هستند که در نتیجه بخش خصوصی باید سرمایه گذاری در حوزه پژوهش را انجام دهد تا شاهد راندمان بهتری در کشور باشیم.

«نوید‌ فلاحت» کارآفرین استارتاپی ایرانی نیز تاثیرات دانشگاه را در این حوزه مثبت می‌داند ولی از وضع کنونی چندان رضایت ندارد و معتقد است که تغییراتی باید در سیستم ایجاد شود تا بتوانیم شرکت‌های دانش بنیان را برای پیشروی اقتصاد کشور یک مساله موثر بنامیم. وی به دیجیاتو می‌گوید:

«دانشگاه ها فعالیت های خوبی کرده اند اما مشکل همسو نبودن بافت ذهنی هیات های علمی و اساتید با این رویدادهای بین رشته ایست ، اگر آگاهی از استارتاپ ها در هیات های علمی و سیاست گذاران نظام آموزشی هم روند بهتری داشته باشد ما شاهد موج جدیدی از نیروهای خلاق و در نتیجه فصل جدیدی در کارآفرینی خواهیم بود.»

او همچنین باور اشتباه مردم درباره اینکه فقط فعالیت دانشجویان رشته‌های فنی و الکترونیکی در استارتاپ‌ها به موفقیت می‌انجامد را نکوهش می‌کند و معتقد است برخی جبهه گیری‌ها از سمت گروهی از افراد بر سر اینست که مبادا افراد موفق در آینده صرفا از نخبگان فنی و دیجیتالی برگزیده شوند، به گفته او همه افراد با هر قابلیتی می‌توانند به زمینه رشدی اقتصاد شرکت‌های دانش بنیان کمک کنند:

«در صنعت، هنر ، فرهنگ و بسیاری از رشته های دیگر هم استارتاپ‌های خوبی راه افتاده که هنوز هم راه درازی در پیش است و نمونه‌های بارزی از موفقیت آنها را در این زمینه نیز می‌بینیم، ضمن اینکه استارتاپ‌ جدا از بخش فنی قسمت‌های دیگری هم دارد که هر یک متخصص خود را می‌طلبد. امروز برای توسعه استارتاپ ها ما به منتورهای مولف و تسهیلگرانی نیاز داریم که بتوانند این مدل را شکل پذیر کنند.»

فلاحت همچنین بخش‌های مختلف یک شرکت دانش بنیان را مجموعه‌ای زنجیروار برای رسیدن موفقیت آنجا می‌داند و باورهای غلط دیگری را در این زمینه نکوهش می‌کند: «درخواست من از ایده پردازان این است که خود را 99 درصد کار ندادند بلکه باید از این توهم دور شوند زیرا جایگاه آنها تنها 5 درصد است.»

وی کارآفرینی را از مهمترین دلایل رشد اقتصادی کشور می‌داند و  را در زمینه استارتاپ را امروزه در جایگاه نسبتا مناسبی می‌داند که البته هنوز جای پیشرفت دارد. از نظر فلاحت استارتاپ ویکند‌ها بیشتر از دخالت دولت توانسته در این زمینه نقش مثبتی را ایفا کند:

«در سال های اخیر که رویدادهای استارتاپ ویکند توانست افراد را با نگرشی جدید در کارآفرینی آشنا کند جهش خوبی صورت گرفت، در ابتدا گروهی به بی نتیجه بودن این رویدادها و نداشتن مدل های موفق اصرار داشتند، گروهی استارتاپ ها را صرفا اتفاقی وارداتی می‌پنداشتند و در این میان این زیست بوم کارآفرینی ایران بود که با تحمل همه سختی ها به پایمردی در این راه کوشید. امروز در هر شهری و هر صنفی کلمه استاراتاپ را می‌شنوید..این روند غیر از فرهنگسازی به رشد پروژه ها و استارتاپ های زیادی منجر شده است، هزینه های زیادی را از دوش دولت برداشته و حالا وقت نتیجه است. کارآفرینی با ورود رویکرد استارتاپی جان تازه و طعم جدیدی گرفته است.»

مشاور هویت دیداری پارک علم و فناوری خراسان رضوی، حضور دولت را هم در این زمینه بی‌تاثیر نمی‌داند و حمایت‌های برخی افراد همچون سورنا ستاری و پرویز کرمی را در این باره بسیار پررنگ می‌بیند ولی نظر متفاوتی هم درباره دخالت دولت در این امور دارد: «بی شک حمایت های دولت بر هیچ فعالی در حوزه شرکت‌های دانش بنیان پوشیده نیست ، اما دولت کوزه گری ست که از کوزه ی شکسته هنوز آب میخورد. متاسفانه هنوز دولت نتوانسته فرهنگ استارتاپی را بر فضای فنی و علمی بدنه خودش القاء کند ، اما حمایت ها باید بیشتر و توجه های رسانه ای، آموزشی توسعه یابد.»

وضع معیشتی مردم که این روزها در صحبت تمامی مسئولان دولتی دیده می‌شود، رابطه مستقیمی با وضعیت اقتصادی دولت دارد و با توجه به پیشرفت روزافزون تکنولوژی، چشمان بسیاری از دولتمردان به سمت حوزه ICT کشور دوخته شده تا بتواند در اعتلای این زمینه اقدامات موثری انجام دهد. با این حال باید به این مساله اشاره کرد که ایجاد یک معجزه از سمت شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها امری محال به نظر می‌رسد و تقویت زیرساخت‌ها و... اولین قدم برای رسیدن به این امر خواهد بود که هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد. به نظر می‌رسد که باید این اقدام زودتر به مرحله اجرایی برسد تا همان‌طور که مسئولان و البته مردم انتظار دارند، شاهد شکوفایی اقتصادی کشور باشیم.