حقایقی جالب و باورنکردنی در مورد آسیابک (سنجاقک)

بیش از 350 میلیون سال پیش، آسیابک ها برای اولین بار ظاهر شدند و شروع به چرخیدن در اطراف حوضچه‌ها، مرداب‌ها و دیگر آب‌های راکد کردند. این حشره ماقبل تاریخ متعلق به خانواده سنجاقک‌سانان بوده و شباهت زیادی به سنجاقک رنگین دارد. بیش از 3000 گونه مختلف از آسیابک در سراسر جهان شناخته شده و تقریباً در تمام قاره‌ها می‌توان این حشره را یافت.

در ادامه این مقاله از دیجی رو قصد داریم 15 حقیقت شگفت انگیز در مورد آسیابک‌ها را که احتمالاً نمی‌دانستید با هم مرور کنیم. پس با ما همراه باشید.

1- آسیابک ها اغلب با سنجاقک‌های رنگین اشتباه گرفته می‌شوند

خانواده سنجاقک‌سانان تنها دو گونه اصلی دارند که عبارتند از: سنجاقک رنگین و آسیابک. اکثر مردم در نگاه اول این دو را اشتباه می‌گیرند، زیرا در کل از نظر ظاهری بسیار شبیه به هم هستند. اما کلید تشخیص آن‌ها در بالهای آن‌هاست. آسیابک چهار بال دارد، در حالی که سنجاقک رنگین فقط دو بال دارد.

وقتی آسیابک استراحت می‌کند، بال‌های خود را به‌صورت افقی باز می‌کند، در حالی که سنجاقک‌های رنگین بال‌های خود را به سمت بدن خود می‌کشند.

وجه تمایز دیگر این دو گونه، چشمان آن‌هاست. در تمام سنجاقک‌های رنگین، چشم‌ها از هم جدا هستند، در حالی که چشمان بیشتر آسیابک‌ها به هم متصل می‌باشد.

2- آسیابک ها از دایناسورها قدیمی‌تر هستند!

اگر می‌توانستید به حدود 300 میلیون سال قبل برگردید، احتمالاً با اجداد آسیابک ها، یعنی مگانیسوپترها روبرو می‌شوید. این گونه دیرینه و منقرض شده از آسیابک حدود 323 تا 250 میلیون سال قبل از میلاد مسیح در دوران پالئوزوئیک زندگی می‌کرد.

اکثریت قریب به اتفاق مگانیسوپترها به اندازه پسرعموهای امروزی خود بودند. با این حال، گونه‌ای به نام مگاتایپوس هم وجود داشته که به احتمال زیاد بزرگ‌تر و ترسناک‌تر بوده است. تخمین زده می‌شود که اندازه طول هر بال مگاتایپوس به 70 سانتی متر می‌رسیده است!

3- آسیابک ها را می‌توان در سراسر جهان یافت

گونه‌های مختلف آسیابک ها تقریباً در هر گوشه‌ای از جهان یافت می‌شوند. بیشتر آن‌ها تمایل دارند تنها در یک منطقه محدود باقی مانده و زندگی کنند، اما تعداد کمی نیز وجود دارند که علاقه به گسترش دادن قلمرو خود دارند.

برای مثال، سنجاقک امپراتور را می‌توان در سرتاسر قاره آمریکا، از جنوبی‌ترین نقطه آرژانتین گرفته تا نیوفاندلند در کشور کانادا، یافت. با این حال، جالب‌ترین گونه، سنجاقک 4 سانتی متری Pantala flavescens است که با عنوان سنجاقک قاره پیما نیز شناخته می‌شود و می‌تواند بین 14 تا 18 هزار کیلومتر را برای یافتن مکانی مناسب تخم‌گذاری پرواز کند! این گونه را می‌توان در مناطق گرم هر قاره جهان به جز قطب جنوب مشاهده کرد.

4- لارو آسیابک در زیر آب زندگی می‌کند

در اصطلاح بیولوژیکی به حشرات بی‌مهره در مرحله‌ای که فرآیند دگردیسی را طی می‌کنند، شفیره یا نیمف گفته می‌شود. از نمونه حشراتی که دارای شفیره هستند می‌توان به ملخ، زنجره و آسیابک اشاره کرد.

در این بین، نام نیمف بیش از همه برای لارو آسیابک مناسب است! چرا که در اساطیر یونانی و روم باستان، نیمف به الهه‌ای گفته می‌شد که در رودخانه‌ها، نهرها و دیگر مناطق از این قبیل زندگی می‌کند. شفیره آسیابک هم درست مانند همین الهه اساطیری در زیر آب زندگی می‌کند!

آسیابک های بالغ تخم‌های خود را در بافت گیاهان آبزی یا روی سطح آب می‌گذارند. شفیره‌ها پس از بیرون آمدن از تخم‌های خود، چندین سال را در زیر آب سپری می‌کنند و در این مدت از سایر بی‌مهرگان، قورباغه‌ها و حتی ماهی‌های کوچک تغذیه می‌کنند.

5- آسیابک ها در پرواز مهارت فوق العاده‌ای دارند

اگر تا به حال یک روز تعطیل را در کنار دریاچه گذرانده باشید، حتماً منظور ما را از مهارت پرواز فوق العاده آسیابک ها درک می‌کنید. توانایی‌های پروازی این حشره آنقدر عالی است که به آن اجازه می‌دهد حتی از دریاها نیز عبور کند!

آسیابک ها می‌توانند در هر جهتی حرکت کنند (بله، حتی می‌توانند به عقب پرواز کنند!)، و تقریباً در هر نقطه از حرکت خود می‌توانند در یک لحظه تغییر جهت دهند. بال‌های آن‌ها به قدری قدرتمند هستند که امکان پرواز کردن با سرعت 36 تا 54 کیلومتر در ساعت را مهیا می‌کنند. حتی گزارش‌هایی از یک گونه استرالیایی نیز وجود دارد که به سرعت 97 کیلومتر در ساعت اشاره دارد!

6- آسیابک ها می‌توانند هر چهار بال خود را به صورت مجزا کنترل کنند

یکی از دلایل اصلی مهارت آسیابک ها در پرواز، بال‌هایشان است. آن‌ها می‌توانند به طور مستقل هر چهار بال خود را کنترل کرده و از این طریق چهار روش مختلف پرواز داشته باشند.

آسیابک ها می‌توانند مانند هلیکوپتر در هوا شناور شوند، به آرامی پرواز کنند یا به سرعت یک تیر به جلو بروند، و تنظیم چهار بال خود، مسیر خود را در آن واحد تغییر دهند. این حشرات حتی قادرند تا در هوا جفت‌گیری کنند!

7- آسیابک ها از کارآمدترین شکارچیان جهان هستند!

آسیابک های بالغ شکارچی هستند و رژیم غذایی آن‌ها تقریباً به طور کامل از سایر حشرات مانند پشه‌ها، مگس‌ها، پروانه‌ها و همچنین سنجاقک‌های کوچکتر تشکیل می‌شود. آن‌ها به لطف سرعت و چابکی خود در پرواز، طعمه خود را با پا در هوا می‌گیرند.

دقت بالای آسیابک ها در شکار یکی از قابل توجه‌ترین ویژگی‌های آن‌ها است و تقریباً در 95 درصد از مواقع، حمله آن‌ها موفقیت آمیز بوده و می‌توانند طعمه‌ای را که برای شکار انتخاب کرده‌اند، به چنگ بیاورند.

آسیابک ها وقتی حشره‌ای را می‌گیرند، ابتدا با گاز گرفتن سر طعمه، آن را بی‌حرکت می‌کنند. سپس در جایی نشسته و از غذای خود لذت می‌برند. هر چند که می‌توانند در حین پرواز کردن نیز غذا بخورند! آرواره‌های فوق‌العاده قدرتمند آسیابک در تکه تکه کردن طعمه بسیار خوب عمل کرده و معمولاً ابتدا از سر شروع می‌کند!

8- آسیابک ها شکارچیان حسابگری هستند

هنگام شکار، این طور نیست که آسیابک ها به سادگی یک حشره را هدف قرار داده و به سمتش حمله‌ور شوند. در عوض، آن‌ها کاملاً مشابه ما انسان‌ها عمل کرده و به سمت نقطه‌ای که طعمه به آنجا می‌رود، یورش می‌برند و نه جایی که در آن قرار دارد.

برای انجام این کار و انجام پیش‌بینی حرکت طعمه، آن‌ها نه تنها سرعت باید طعمه را محاسبه کنند، بلکه مسیر حرکت و فاصله را نیز به دقت ارزیابی نمایند. آسیابک ها همه این کارها را تنها در چند هزارم ثانیه انجام می‌دهند و از همین رو دقت بالایی در به دام انداختن طعمه‌های خود دارند.

بیشتر بخوانید:

9- آسیابک ها می‌توانند در حین پرواز خود را استتار کنند!

گونه خاصی از آسیابک ها به نام آسیابک امپراتور استرالیا وجود دارد که از روشی به نام استتار حرکتی در نبردهای خود با سایر آسیابک های نر استفاده می‌کند. به بیان ساده، در جهت خاصی پرواز می‌کند تا طوری به نظر برسند که انگار اصلاً حرکت نمی‌کند! البته، این فقط یک توهم است، و آسیابک امپراتور در واقع به سرعت در حال نزدیک شدن به سمت دشمن خود می‌باشد.

10- آسیابک ها از دیرباز در فرهنگ غربی شیطانی شمرده می‌شدند

آسیابک ها نام‌های زیادی در سراسر اروپا دارند، اما چیزی که در همه آن‌ها مشترک است، نوعی جنبه شیطانی یا شوم‌شان است. با این حال، بدترین نامی که برای این حشره گذاشته شده، در آمریکای شمالی بوده که به آن «سوزن شیطانی» می‌گفتند. علت نامگذاری آسیابک ها به عنوان سوزن شیطانی هم یک افسانه رایج بوده که بر اساس آن گفته می‌شد آسیابک ها لب‌های بچه‌های بی‌ادب را هنگام خواب می‌دوزند!

11- آسیابک ها در همه جا شوم در نظر گرفته نمی‌شوند

در بالا گفتیم که آسیابک ها در کشورهای غربی به عنوان یک حشره شوم و شیطانی شناخته می‌شدند، اما چیزی که در فرهنگ عامه ژاپنی‌ها در مورد این حشره گفته می‌شود کاملاً برعکس است. در حالی که غربی‌ها آسیابک را به عنوان دستیار جادوگرها، مارها و حتی شیاطین می‌دانند، ژاپنی‌ها این حشره را موجودی شایسته احترام می‌بیند. به اعتقاد مردم ژاپن، آسیابک نمادی از شجاعت، موفقیت، قدرت و حتی شادی است!

12- چشمان آسیابک منظره‌ای بسیار جذاب است

درست مانند مگس‌های معمولی، آسیابک ها نیز دارای چشم‌های مرکب هستند. این بدان معنی است که چشمان آن‌ها در واقع از هزاران هزار عدسی تشکیل شده که همگی اطلاعات مربوط به محیط اطراف را دریافت می‌کنند.

آسیابک ها تا 24000 لنز از این نوع را در چشمان خود دارند که به آن‌ها امکان می‌دهد محیط اطراف خود را با زاویه نزدیک به 360 درجه ببینند! در واقع، تنها نقطه کور دید آن‌ها درست پشت سرشان است.

به لطف چشمان باورنکردنی این حشرات، آن‌ها قادرند یک حشره را از بین خیل عظیم حشرات شناسایی کرده و در عین حال که به دنبال او می‌روند، حواسشان به محیط اطراف هم هست!

13- برخی از گونه‌های آسیابک بیشتر از آنچه فکر می‌کنید مهاجرت می‌کنند!

گونه‌های خاصی از آسیابک ها مهاجرت می‌کنند و معمولاً به مکان‌های جدید می‌روند تا تخم‌های خود را در حوضچه‌های مختلف تخم‌ریزی کنند یا از تغییرات نامناسب آب و هوا و دما فرار کنند. آن‌ها می‌توانند به تنهایی یا در دسته‌هایی بزرگ مهاجرت کنند.

یک نمونه از گونه‌های آسیابک که به صورت دسته‌ای مهاجرت می‌کنند، گرین دارنر است که در پاییز به سمت جنوب که هوا گرم‌تر است حرکت می‌کند و در بهار دوباره به سمت شمال بازمی‌گردد.

یکی دیگر از گونه‌های منحصر به فرد، آسیابک موسوم به سنجاقک قاره پیما است که مسافت بیش از 17 هزار کیلومتری بین هند و آفریقا را طی و مهاجرت می‌کند.

14- آسیابک ها می‌توانند دمای بدن خود را تنظیم کنند

آسیابک ها موجوداتی خونسرد هستند، به این معنی که بدن آن‌ها گرمای کافی تولید نمی‌کند. به این ترتیب، موجودات خونسرد باید گرما را از محیط خود به دست آورند. آسیابک ها نیز درست مانند مارمولک‌ها این کار را با قرار گرفتن در زیر نور خورشید انجام می‌دهند، اما این تنها ترفند آن‌ها برای گرم شدن نیست. آن‌ها می‌توانند خود را با فرآیندی به نام بال چرخاندن گرم کنند، جایی که بال‌های خود را با چنان سرعتی ارتعاش می‌دهند که گرما تولید می‌کند!

15- آسیابک ها نمی‌توانند گرمای زیاد را تحمل کنند!

در حالی که گفتیم آسیابک ها موجوداتی خونسرد بوده و باید خود را تا یک حد خاص گرم کنند، اما در عین حال این حشرات اصلاً توان تحمل گرمای بالا را ندارند.

یکی از تاکتیک‌هایی که گونه‌های خاصی از آسیابک ها برای غلبه بر گرما از آن استفاده می‌کنند، حالت ابلیسک نامیده می‌شود. در این حالت، آسیابک با بالا بردن دم خود و قرار گرفتن عمودی بر روی سطح، تلاش می‌کند تا میزان تابش نور خورشید به بدنش را کاهش داده و کمی خنک شود.

آسیابک ها و به طور کلی تمامی خانواده سنجاقک‌ها علاقه‌مندان زیادی در سراسر جهان دارند که به صورت حرفه‌ای بر روی این حشرات مطالعه می‌کنند. این موجودات باستانی هم به لحاظ ساختار بدنی خاص و منحصر به فردشان و هم به خاطر مهارت فوق العاده‌ای که در پرواز و شکار کردن دارند، همواره مورد توجه حشره‌شناسان بوده‌اند و در اختراعات مختلفی نیز از آن‌ها الهام گرفته شده است.