ویجیاتو: نقد فیلم The Covenant | جنگ و دوستی

فیلم «عهد» اثر گای ریچی، یک فیلم تبلیغاتی خوب برای ارتش ایالات متحده است. از یک طرف، شما داستان سنتی قهرمانان آمریکایی را دارید، و از سوی دیگر، داستانی دارید که جزئیات مبارزاتی را که مردم افغانستان و به ویژه مترجمان در جریان و پس از اشغال افغانستان، پشت سر گذاشتند را برای شما بازگویی می‌کند. برای آشنایی بیشتر با نقد فیلم The Covenant همراه ویجیاتو باشید.

خلاصه داستان: در طول جنگ در افغانستان، یک مترجم محلی جان خود را به خطر می‌اندازد تا یک گروهبان مجروح آمریکایی را در طول کیلومترها تعقیب و گریز طاقت فرسا حمل کند.

عهد گای ریچی: فیلم محکم پیرامون یک دروغ سُست

حملات ۱۱ سپتامبر به مرکز تجارت جهانی در نیویورک و ایالات متحده، سناریو پر رمز و راز‌ و زوایای پنهان حل نشده فراوانی دارد. اما پس از آن حادثه، ایالات متحده بزرگترین نیروی نظامی خود را برای جستجوی اسامه بن لادن بسیج کرد و از طالبان خواست تا او را استرداد کنند. اما طالبان نپذیرفت و بن لادن به پاکستان گریخت. آمریکا و متحدانش تا پایان سال ۲۰۲۱ برای انجام عملیات در افغانستان ماندند. اما اکنون دو دهه از ماجراجویی آمریکا در افغانستان می‌گذرد و علاوه بر ۲ تریلیون دلار هزینه، هزاران نظامی و غیرنظامی در افغانستان کشته شده‌اند، از بازسازی خبری نیست و مشکلات اقتصادی بیداد می‌کند.

آمریکا با شعار مبارزه با تروریسم، برقراری نظام دموکراتیک، آوردن صلح و ثبات و از بین بردن کِشت مواد مخدر و فساد اداری در افغانستان با تعدادی انبوه از نیروهای نظامی سال ۲۰۰۱ به افغانستان حمله کرد. سرانجام پس از ۲۰ سال اشغال، آمریکا بدون داشتن هیچ چیزی برای افتخار، با شکست فجیع افغانستان را ترک کرد و مردم این کشور را با مشکلات فراوان و ویرانی‌های بسیار تنها گذاشت.

پس این اطلاعات را گوشه ذهنتان نگه دارید و بدانید در افغانستان، ایالات متحده قهرمان دلسوز نیست. در طول جنگ در افغانستان، آمریکا هزاران نفر از مردم محلی را برای تبدیل شدن به مترجم آنها در ازای دریافت پول، ویزا و پاسپورت برای مترجمان و خانواده هایشان استخدام کرد. این جذابیت بود که باعث شد موقعیت مترجم مورد نیاز بسیاری از مردم محلی قرار گیرد که می‌خواستند از افغانستان خارج شوند زیرا خانواده‌های آنها هدف طالبان قرار گرفته بودند. نقش مترجمان برای ارتش ایالات متحده نیز بسیار حیاتی است، زیرا آنها به طور غیرمستقیم از سربازان در برابر طالبان محافظت می‌کنند که آنها را هدف قرار می‌دهند.

اکنون این سناریو به سوژه اصلی فیلم «The Covenant» یا «عهد» گای ریچی تبدیل شده است. فراموش نکنید کارگردانی این فیلم بر عهده گای ریچی است که فیلم‌هایی درباره مردان سرسخت به خصوص درباره جنایتکاران در انگلیس دوست دارد. اما در فیلم «عهد» او در واقع نوعی وسترن مدرن را کارگردانی می‌کند. اما چرا وسترن؟! چون ما شاهد یک آمریکایی هستیم که برای نجات یک بومی می‌آید، اما همان بومی او را از مرگ نجات می‌دهد. و اکنون قهرمان آمریکایی به سبک کابوی‌ها برای نجات آن بومی به زمین بازی برمی‌گردد.

به طور کلی، از لحاظ داستانی، این فیلم پیوند ناگسستنی دوستی بین یک گروهبان آمریکایی و یک مترجم افغان را دنبال می‌کند که آنها تلاش می‌کنند یکدیگر را به صورت موردی از دست طالبان نجات دهند. به نظر می‌رسد که هر دو شخصیت تجسم ایده آل والای قهرمان هستند و آماده‌اند همه چیز خود را برای احترام و توجیه بدهی‌هایی که نسبت به یکدیگر احساس می‌کنند، قربانی کنند. این نکته با بازی خوب جیک جلینهال و دار سلیم در دو نقش اصلی بهتر معنی و مفهوم پیدا می‌کند.

به نظر می‌رسد همه چیز در فیلم «The Covenant» برای نشان دادن ماهیت «آرمان آمریکایی» ساخته شده است؛ و به حق این کار توسط گای ریچی به بهترین شکل ممکن صورت گرفته است. گای ریچی در نقاطی چند سکانس تاثیرگذار را ارائه می‌دهد که با تغییراتی در تکنیک‌های آشنای او از ماجراهایی که مشخصه فیلموگرافی اوست، فیلمبرداری شده است. از نقطه نظر خلاقانه، بی انصافی است که به فیلمبرداری موفق اد وایلد که تصویری بسیار خاص از مناظر وسیع زیر آسمانی مه آلود و ابری می ‌هد و موسیقی ارکسترال پویا کریستوفر بنستد اشاره‌ای نکنیم.

تغییر سبک گای ریچی

در اولین فیلم جنگی خودش، گای ریچی مانند آثار قبلی از سبک و امضایی همیشگی‌ استفاده نمی‌کند. برای مثال: دیگر خبری از قطع سریع یا همان تدوین شلاقی و دیالوگ‌های زیاد و پر تکرار وجود ندارد، همه چیز به طور کلی مانند یک فیلم عادی اجرا می‌شود. در واقع برای ما که شاید عادت به دیدن فیلم‌های قبلی گای ریچی داشته باشیم، تماشای این فیلم تا آخر حس متفاوتی خواهد داشت.

در فیلم «عهد» اثر گای ریچی، چیزی که توجه من را از منظر فرم یا نکات فنی به خود جلب کرد، به تصویر کشیدن پرسپکتیو بصری بود که شخصیت جان (جیک جلینهال) هنگام بیهوشی در یک سکانس ویژه در میانه فیلم نشان داد. ریچی در این نمای خاص دوربین را 180 درجه چرخاند تا جایی که به نظر می‌رسید این همان چیزی است که جان یا همان سرباز آمریکایی در آن لحظه می‌بیند.

در ادامه فلاش‌های بصری مهم یکی یکی از سفر احمد (دار سلیم در نقش مترجم افغان) برای کشیدن جان از رودخانه، خانه در حال سوختن تا علف‌های بلند نشان داده می‌شود که همگی چرخانده شده و به موازات سطح برانکارد چوبی که احمد ساخته است قرار می‌گیرند.

به تصویر کشیدن این نماهای خاص، اوج کارگردانی گای ریچی در فیلم است. یکی از نقاط قوت گای ریچی سطح بالای موسیقیایی او در هر فیلمی است که روی آن کار می‌کند. در همین راستا او هنوز از کریستوفر بنستد استفاده می‌کند که از علاءالدین تا این اثر جدیدش با او کار کرده، و بازهم این همکاری نتیجه خوبی به بار آورده است.

کالاف دیوتی مدرن وارفار از نگاه گای ریچی

در فیلم «عهد» صحنه‌های اکشن و تیراندازی سریع، پرانرژی و پرتنش هستند. شما می‌توانید تاثیر هر گلوله را احساس کنید و هر انفجار و مرگ وزنی مخصوص خود دارد. این فیلم به طرز ماهرانه‌ای فیلمبرداری شده و به وضوح تلاش زیادی انجام شده تا این لحظات از نقطه نظر تاکتیکی و سینمایی به درستی شکل بگیرند. اما با گذشت پرده اول فیلم، هنگامی که داستان از نقطه اول خود عبور کرد، بالاخره وارد داستان اصلی می‌شوید.

از نقطه‌ای که احمد و جان در کمین قرار می‌گیرند و باید صدها مایل از خاک طالبان را بگذرانند تا به پایگاه خود بازگردند، فیلم ورق می‌خورد. این بخش از فیلم جالب ترین بخش است زیرا احمد در حال انجام شاهکارهای ابرقهرمانی بشریت به این حالت رویایی برخورد می‌کند. او جان را حمل می‌کند، چانه می‌زند، رانندگی می‌کند و جان را به مکانی امن می‌کشاند.

اجرای این بخش از فیلم در حالی که جیک جیلنهال به خاطر زخمی شدن هوشیاری کامل خود را از دست داده، شامل اجرای فوق‌العاده‌ای از دار سلیم در نقش احمد است. سلیم در سراسر جهان فیلم کاریزماتیک و قهرمان است. هرگز نمی‌سوزد، تسلیم نمی‌شود، یا هیچ ضعفی نشان نمی‌دهد. البته فیلم در نیمه راه خود دچار سکته می‌شود. در واقع از آن لحظات جذاب، فیلم به ناگهانی‌ترین حالت ممکن به خواب فرو می‌رود.

اما شاید بگویید علت این سیر نزولی چیست؟! چون با بازگشت جان به خانه، فیلم کمی شتاب خود را از دست می‌دهد. توضیح اینکه چگونه فرآیند بوروکراتیک متوقف می‌شود زمان می‌برد. بنابراین ممکن است این راهی باشد که مخاطب احساس کند جان چه احساسی دارد، اما این لحظات در فیلم کار نمی‌کند. در پایان، جان از افسر فرمانده خود درخواست می‌کند تا مدارک لازم را برای احمد و خانواده‌اش دریافت کند و به سمت یک کلیشه قابل پیش‌بینی به حرکت درآید. همچنین لازم به ذکر است که تبهکاران فیلم، طالبان و فرماندهی بالای آن‌ها واقعاً هیچ گونه پیشرفت یا انگیزه‌ای جز «ما آدم‌های بد هستیم» ندارند.

نتیجه‌گیری

بسیاری از داستان‌نویسان به شدت تلاش کرده‌اند تا از درگیری‌های نظامی به‌ظاهر بی‌پایان در خاورمیانه که از آغاز قرن روی داده‌اند، یک تفسیر معتبر استخراج کنند. بدیهی است که پتانسیل زیادی برای کشف تصاویر قدرتمند از یک چشم انداز سیاسی پیچیده در برابر بحران انسانی که توسط مداخله خارجی آمریکا تشدید شده است، وجود دارد.

با این حال، بسیاری برای ارائه یک پرتره جذاب تلاش کرده‌اند، به‌ویژه در رسانه‌ای که باید سناریوهای خود را ابداع کند و نمی‌تواند مستقیماً از منابع درگیر آن‌طور که یک مستند می‌تواند انجام دهد، استفاده کند. با این تفاسیر، «عهد گای ریچی» تلاش دیگری برای یافتن معنایی در این دریای ناامیدی با روشن کردن وضعیت امیدوارکننده‌تر است. با این حال، نتایج آن به همان اندازه آثار قبلی در معرفی آمریکا به عنوان قهرمان داستان است که بسیاری از تلاش‌های قبل از آن نیز همین مسیر خلاف حقیقت را دنبال کرده‌اند.